آموزش ساخت فونت
در همین ابتدا قبل ازاینکه وارد آموزش شویم و جزئیات طراحی فونت را برای شما شرح دهیم لازم است نکته‌ای را بگوییم.
طراحی فونت کاری است که از نگاه دور با وجود این همه حروف جدا، پیوسته و اعداد کار دشواری به نظر می‌رسد.
درحالیکه اگر این آموزش را به خوبی مطالعه کنید، با کمی تمرین میتوانید فونت اختصاصی خودتان را طراحی کنید و به اسم خودتان به ثبت برسانید.
مزیتی که این کار برای شما دارد این است که اگر طراح گرافیست هستید داشتن یک فونت اختصاصی به خودی خود بسیار جذاب و لذت بخش است. اما چه طراح باشید و چه نه، در هرحالت میتوانید فونتی را که یک بار طراحی کرده اید به چندین نفر بفروشید و از این راه کسب درآمد کنید.
اکنون با خیالی آسوده ادامه این مقاله را مطاله کنید.
مقدمات و پیش نیازها
برای شروع عالی در هرکاری لازم است که دانش خود را درمورد مسائل تئوری آن افزایش دهیم.
همانطور که می‌دانید تعداد فونت های فارسی زیاد است. تعدادی از آن ها به یکدیگر شباهت دارند و ممکن است هر شخصی را در استفاده از آن ها سردرگم کنند. به دلیل این سردرگمی و آشفته بازار اکثر افراد حتی طراح های حرفه ای که بیش از همه با فونت ها سروکار دارند، فونت های زیادی را نصب می‌کنند اما فقط از تعداد انگشت شماری از آن ها استفاده می‌کنند.
متاسفانه مشاهده شده که یک فونت یکسان در جاهای مختلف با نام‌های مختلفی وجود دارد. یا حتی در دو نرم افزار مختلف با یک نام دو طراحی فونت به شکل مختلف به چشم میخورد.
درواقع اگر به فونت ها توجه بیشتری میشد علاوه برجلوگیری از موارد ذکر شده، فونت های زیباتر و استانداردتر و متنوع تری را داشتیم.
ممکن است افراد تمایلی به عمومی کردن فونت‌های شخصی خود نداشته باشند. چراکه میترسند که فونت ساخته شده بدون نام آن ها پخش شود و کسی به طراح اصلی آن توجه نکند و حق آن را پرداخت نکند.
خوشبختانه در سال های اخیر توجه به حق کپی رایت نسبت به سال های گذشته افزایش یافته است. در هرصورت به شما این قول را میدهیم که علاوه بر طراحی فونت، درمورد ثبت فونت هم با شما صحبت کنیم.
دسته بندی انواع فونت ها
برای اینکه در توضیح فونت ها دچار آشفتگی نشویم از همین ابتدا فونت ها را به چهار دسته تقسیم بندی میکنیم:
- فونت متن
- فونت تیتر
- فونت فانتزی
- فونت خیلی فانتزی
تقریبا از نام هر دسته مشخص است که چه گروه فونتی را شامل میشود و برای چه مواردی قابل استفاده است. فونت متن و فونت تیتر درمواردی به سختی قابل تفکیک هستند و ممکن است با یکدیگر اشتباه شوند. دو گروه فانتزی و خیلی فانتزی نیز برای موارد خاصی قابل استفاده هستند.
نحوه نام گذاری فونت
ابتدا باید بدانید که تمام فونت هایی که در سیستم کامپیوتر شما در نرم افزارهای مختلف استفاده میشوند درمسیر windows (c) – windowns- fonts دخیره هستند.
یک فونت استاندارد دارای چند حالت متفاوت است:
- ساده
- Bold
- Italic
- Bold iralic
در طراحی فونت این حالت ها نیز باید ساخته شوند که در ادامه بررسی خواهیم کرد.
در پوشه فونت در مسیری که اشاره شد حالات مختلف فونت ها وجود دارند.
در ابزار ویرایشگر متن که در نوار ابزار اکثر نرم افزارها از ورد گرفته تا فتوشاپ وجود دارد گزینه‌های انتخاب حالت بولد و ایتالیک وجود دارد. در واقع با انتخاب هر کدام حالت مورد نظر از همان پوشه فونت ها فراخوانده میشود.
اگر یکی از حالت های فونت مثلا حالت بولد را از همان پوشه حذف کنید، درنرم افزارها با کلیک بر روی ویرایشگر بولد، فونت تغییری نخواهد کرد. یعنی اگر حالت بولد در پوشه فونت ها در سیستم ذخیره نباشد و شما مثلا در برنامه ورد روی این آیکون کلیک کنید هیچ اتفاقی نمی افتاد.
نکته مهم این است که این حالت فقط برای بولد صادق است. یعنی شما اگر حالت ایتالیک را از پوشه فونت ها حذف کنید با کلیک بر روی آیکون آن در نرم افزارها مثلا ورد باز هم اجرا میشود.
خواهشا گیج نشوید. دلیل این موضوع این است که در فرمت tff حالت های ایتالیک و زیرخط دار نیز برای حروف تعریف شده است.
هنوز تمام نشده، ادامه دهید مطمئنا موضوع برای شما کاملا روشن خواهد شد.
مشخصات و اندازه فونت
اندازه فونت بر حسب وانت پوینت است. یک پوینت در یک فونت فاصله کشیده ی بالا تا کشیده ی پایین آن را شامل میشود.
برای درک بهتر به تصویر زیر نگاهی بیندازید.
در مورد اسامی دیگری که در تصویر میبینید مانند خط مبانه و خط کرسی صحبتی نمیکنیم.
انواع فونت ها در پوشه فونت ویندوز
همانطور که اشاره شد هر فونتی که در سیستم شما استفاده میشود در مسیر windows (c) – windowns- fonts قرار دارد. بدیهی است که اگر میخواهید فونتی را به سیستم خود اضافه کنید باید آن را در همین مسیر کپی کنید.
به هرحال در این پوشه با سه نوع آیکون مواجه می‌شویم:
1. فونت های بیت مپ:
این فونت ها برای نمایش در قسمت های مختلف در منو در نرم افزارهای ویندوز استفاده میشوند.
این فونت ها در سه اندازه ی 12 ، 14 . 16 طراحی میشوند.
2. فونت های برداری:
اصطلاحا فایل های برداری به فایل هایی گفته میشود که با تفییر اندازه و زوم کردن افت کیفیت ندارند. برعکس آن ها تصاویر پیکسلی هستند. اگر شما یک عکس را زوم کنید و در نهایت مربع مربع های رنگی را مشاهده کنید یعنی به پیکسل ها رسیده اید. این یعنی شما با زوم کردن افت کیفیت دارید.
با این تفاسیر فونت های برداری افت با تغییر اندازه افت کیفیت ندارند.
3. فونت های با کاراکتر زیاد:
این دسته از فونت ها هم برداری هستند. کاراکتر زیاد در این دسته از فونت ها به این معناست که این فونت ها چندزبانه هستند. یعنی در یک فونت هم فارسی و هم انگلیسی یا حتی زبان های دیگر موجود است.
مثلا فونت تاهما یک فونت چند زبانه است.
طراحی گرافیکی فونت
سوال مهم این است که اصلا چگونه می‌توانیم این همه حروف را جوری طراحی کنیم که در عین حال که با یکدیگر هماهنگ هستند، زیبا و منحصر به فرد هم باشند؟
ایده آن را پیدا کنیم؟
خب راستش سه راه کلی برای این کار وجود دارد که به آن ها اشاره میکنیم.
1. از فونت هایی که موجود هستند ایده بگیریم و آن ها را تغییر دهیم:
اینکه میگوییم فونت های موجود را تغییر دهیم کار زیرکانه ای نیست. در واقع فونت های موجود ممکن است قابلیت بهتر شدن داشته باشند که ما آن ها را با کمی تغییر بهتر میکنیم. در هرصورت لازمه این کار این است که فونت جدید با فونت قبلی فرق کند و بتوانیم اسم یک فونت متمایز روی آن بگذاریم.
خیلی از فونت هایی که همین الان موجود هستند به همین شکل به وجود آمده اند. چه بسا که فونت های جدید محبوب تر از فونت مادر خود شده باشند.
مثلا ممکن است با مشاهده یک فونت به این نتیجه برسید که اگر لبه های حروف آن خشک تر بود خوانایی بهتر میشد و همین یک ایده برای تغییر و طراحی فونت جدید است.
برای اینکه این کار را انجام دهید ابتدا یک برنامه ویرایشگر متنی مانند ورد را باز کنید. یک فونت را انتخاب کنید و تک تک کاراکترهای آن را جدا جدا بنویسید. اندازه فونت را بزرگ کنید تا جزئیات فونت را بهتر مشاهده کنید. اکنون بررسی کنید چگونه میتوانید ازآن ایده بگیرید و یک فونت جدید خلق کنید.
احتمالا الان برای شما این سوال پیش آمده که چگونه باید فونت را تغییر دهیم؟ دوست داریم که مفصل تر این موضوع رابررسی کنیم ولی از آن جاییکه میدانیم دوست دارید زودتر به پاسخ پرسش خود برسید اشاره ای میکنیم.
یک نرم افزار برداری عالی و آسان که با آن میتوانید تغییرات بدهید کورل دراو است. اگر کار با این نرم افزار را بلد نیستید راستش باید یاد بگیرید اما خبر خوب این است که برای این کار نهایتا به یک یا دو ابزار آن نیاز دارید که آموزش های آن به صورت رایگان با یک سرچ قابل دسترسی است.
2. ایده گرفتن از فونت های خارجی:
این کار نیاز به نگاه کردن زیاد به فونت های خارجی دارد. فقط فونت های خارجی مختلف را تک به تک بررسی کنید به آن ها نگاه کنید. مطمئنا میتوانید حالت فارسی آن ها را در ذهن خود تصور کنید. مثلا میبیند که در یک فونت انگلیسی، حاشیه تمام حروف آن یک کشیدگی خاصی دارد، شاید بتوانید این حاشیه را روی کاراکترهای فارسی هم پیاده کنید.
3. ایده گرفتن از لوگوتایپ ها:
لوگوتایپ یا لوگو نوشتاری درواقع لوگوهایی متن محور هستند. طراح لوگو برای طراحی یک لوگو تایپ بر روی طراحی متنی لوگو تمرکز میکند. اجزای مختلف لوگوی متنی که حروف هستند با یکدیگر هماهنگ هستند و مشخصه ای دارند که آن ها را از فونت های سیستمی متمایز میکند.
طبیعتا در یک لوگوتایپ تمام کاراکترهای حروف الفبا طراحی نمی شود ولی همان تعدادی که طراحی شده هم میتوانند یک ایده ای برای طراحی فونت به شما بدهند.
بحث ایده گرفتن است نه اینکه فونت آماده در جایی وجود داشته باشد و فقط ما آن را به نام خود ثبت کنیم.
فوت کوزه گری طراحی فونت:
در طراحی فونت ابتدا با حروف ” ا، پ، س، ع، گ، م، و، ه” آغاز کنید. پس از طراحی این هشت حرف، بیست حرف دیگر را طراحی کنید و سپس برای طراحی سایر کاراکتر ها اقدام کنید.
چرا؟ چون بقیه حروف تا حدودی میتواند از تغییر این حروف ایجاد شوند. مثلا اگر حرف گ طراحی شود، حرف ک همان است که سرکش را ندارد.
4. ایده گرفتن از دستخط افراد مختلف:
اگر دقت کرده باشید هر شخصی دستخط خاص خود را دارد.
( البته در اینکه واقعا این موضوع در هر شخصی منحصر به فرد است صددرصد یقین ندارم اما خب دست کم در اکثر افراد همین طور است)
بگذریم.
شاید بتوانیم اسم این موضوع را شخصیت دستخط ها بگذاریم. به نظر من دستخط ها در کودکان بیشتر شخصیت دارند. شاید وقتی افراد بزرگتر میشوند اصول خط مانند نستغلیق را بیشتر یاد میگیرند و به همین دلیل افراد بزرگسال بیشتر شبیه هم بنویسیند.
به هرحال با مشاهده دستخط افراد مختلف میتوان ایده ای از خط آن ها برای طراحی فونت به دست آورد.
چه بسا بسیاری از فونت های پرکاربرد مانند نستعلیق و نستعلیق شکسته از دستخط اساتید ساخته شده اند. امتحانش ضرری ندارد، شاید فونت محبوب بعدی فونت شما باشد.
5. طراحی فونت روی کاغذ:
این کار سخت ترین و البته اساسی ترین روش طراحی فونت است. کاغذ را بردارید و با قلم شروع به طراحی کاراکترهای حروف الفبا بکنید. میتوانید این کار را با مرکب روی کاغذ گلاسه انجام دهید. اگر این مرحله را با دقت و ظرافت انجام دهید، مرحله بعد که طراحی فونت با سیستم است برای شما آسان میشود. چراکه میتوانید فونت های طراحی شده را اسکن کنید و با ابزارtrace آن ها را به سرعت برداری کنید.
طراحی فونت با نرم افزار:
حالا که از مرحله ایده یابی به خوبی گذر کرده اید وقت آن رسیده که فونت های خود را با سیستم اجرا کنید. درحقیقت اگر طبق مراحلی که توضیح داده ایم عمل کرده باشید اکنون دو حالت برای شما وجود دارد:
- یا میخواهید یک فونت موجود را تغییر دهید.
- یا کاراکترهای فونت را دستی روی کاغذ ترسیم کرده اید.
در هرحالت اکنون که کار سیستمی شده است به یک نرم افزار خوب و مناسب برای طراجی فونت نیاز داریم.
نرم افزار مناسب برای طراحی فونت:
اگر کاراکترها را روی کاغذ ترسیم کرده اید باید آن ها را تک به تک به شکل برداری در سیستم طراحی کنید. اشاره کردیم که اگر طراحی شما روی کاغذ بسیار دقیق است با ابزار trace در کورل میتوانید سریعا آن را برداری کنید. اگر کار با این ابزار را نمیدانید لطفا در گوگل سرچ کنید زیرا متاسفانه آموزش آن در این مقاله نمیگنجد.
به هرحال برای طراحی برداری فونت باید از یکی از این دو برنامه کمک بگیرید:
- کورل دراو
- ایلاستریتور
اگر میخواهید یکی از فونت های آماده و موجود را تغییر دهید باید از یک نرم افزار مدیریت فونت استفاده کنید.
نرم افزارهای مختلفی برای مدیریت فونت وجود دارد. این نرم افزارها به شما کمک میکند که بتوانید تمام کاراکترهای فونت را به شکل مرتب و منظم ببینید.
میتوانید از این نرم افزارها استفاده کنید:
- fontCreator Professional Edition
- Font lab
- Font grapher
- برنامه مدیریت فونت کورل
ما در اینجا برای نمونه برنامه مدیریت فونت کورل را توضیح خواهیم داد. اما شما از سایر برنامه ها هم میتوانید استفاده کنید.
کار با این نرم افزارها آسان است. با این نرم افزارها تک تک کاراکترهای هر فونت را میتوانید به سادگی تغییر دهید و ذخیره کنید. پس از تغییر باید نام جدیدی روی فونت بگذارید و آن را در کنار سایر فونت های سیستم دخیره کنید و از آن استفاده کنید.
شما میتوانید حالت بولد فونت را هم درهمین نرم افزار ایجاد کنید.
نکته: زمانی که طراحی فونت را انجام دادید، تا وقتی فونت خود را ثبت نکرده اید آن را در بستر عمومی قرار ندهید و فقط برای استفاده های شخصی از آن بهره بگیرید.
غیر از اینکه برای طراحی فونت میتوانید از برنامه های مدیریت فونت استفاده کنید، این برنامه ها به شما این امکان را میدهند که تمام فونت های خود را به شکل منطمی ببینید. بنابراین اساسا داشتن یک برنامه مدیریت فونت بسیار کاربردی است.
آموزش برنامه مدیریت فونت کورل دراو
اگر برنامه کورل را نصب کرده باشید مشاهده کرده اید که یک برنامه فونت هم همراه با آن نصب میشود. شاید تا به حال با آن کاری نداشته اید اما اکنون برای طراحی فونت لازم است که توضیحاتی درمورد کارایی این برنامه به شما بدهیم.
این برنامه با نام Font grapher
در سیستم شمل ذخیره میشود.
زمانی که برنامه را برای اولین بار اجرا کنید، برنامه شروع به خواندن تمام فونت ای موجود در سیستم شما میکند. اگر تعداد زیادی فونت یعنی بیش از 600 فونت در سیستم شما ذخیره باشد، این عملیات ممکن است کمی طول بکشد.
بخش های مختلف نرم افزار font navigator
اکنون بخش های مختلف این نرم افزار را شرح میدهیم:
- Font Group
در این قسمت میتوانید گروه فونت های خاص خود را بسازید. ممکن است شما در هر پروژه تعدادی فونت خاص را استفاده کنید، بنابراین میتوانید در این قسمت برای هر گروه فونت اسم خاصی بگذارید و در هر پروژه از آن ها استفاده کنید.
(مطالب در حال به روزرسانی است و به زودی به آن اضافه میشود)
